Het zal vast niet de bedoeling geweest zijn van de potvis die in 2012 aanspoelde op het strand van Texel om de overheid in verwarring te brengen. Maar dat was wel wat zij deed. Niemand wist wat te doen. Behalve haar een naam te geven; Johanna. En Johanna bleef door het gebrek aan wijsheid een tijdje liggen. Honderd dagen om precies te zijn. Een spuitje om diervriendelijk te euthanaseren hielp niet. Tot uiteindelijk iemand besloot om haar hart met explosieven op te blazen.
Bizar?
Waar gebeurd verhaal. De reden? Er bleek geen protocol te zijn… Ook echt gebeurd. Misschien nog wel meer bizar dan het verhaal van Johanna de potvis is de verlamming die ontstaat als sommige mensen en of instanties worden geconfronteerd met een onbekende situatie.
Dat moest anders vond men in Nederland. Dit was eens maar nooit meer. Hier moest een oplossing voor komen. Dus boog onder leiding van Job Cohen een onderzoekscommissie zich langdurig en grondig over de kwestie.
De commissie ging te rade bij onder meer de Internationale Walvisvaart Commissie en andere betrokkenen en schreef uiteindelijk een prachtig protocol getiteld ’leidraad stranding levende grote walvisachtigen’. Ook wel bekend als het Potvis Protocol.
De aanbevelingen? Eerst dient een risicoanalyse plaats te vinden om te besluiten óf het dier wel moet worden gedood. En indien het vakje ‘ja’ kan worden aangevinkt dan helpt bij walvissen die groter zijn dan zes meter een spuitje niet en kan alleen maar euthanasie worden toegepast met explosieven. Probleem verholpen, zaak gesloten.
Waanzin?
Protocollen kunnen een negatief effect hebben op zeggenschap
Waar gebeurd verhaal. Uit de praktijk gegrepen. En niet alleen bij Johanna. Want we kennen allemaal zo’n situatie waarbij een protocol heilig was. Handelen zonder protocol of handelen afwijkend van het protocol kan zelfs strafbaar zijn.
Als dat de veiligheid waarborgt, dan is daar iets voor te zeggen. Als processen die niet goed gevolgd worden ernstige gevolgen voor de gezondheid van anderen kunnen hebben; prima! Maar regelmatig lijken protocollen de creativiteit en de actiebereidheid te bedreigen. Zorgen ze ervoor dat dingen vastlopen of vertragen in plaats van verbeteren en versnellen.
Zeker als protocollen met consensus tot stand moeten komen, als over de inhoud eindeloos gepolderd moet worden en alles eerst in het juiste document moet zijn vastgelegd voordat we in actie mogen komen.
Leiderschap gaat over durven handelen wanneer dat nodig is
En het probleem is groter dan je denkt. Thuis en op het werk. Hoewel weinigen van ons een ordner met uitgeschreven protocollen in het keukenkastje hebben staan, zitten veel protocollen gewoon in ons hoofd. Gewoontes en patronen zijn protocollen van ons onderbewuste. Het zijn scripts die we automatisch volgen. Met als gevolg heel vaak een ‘Johannaatje’; geen actie, te laat actie, een plan dat gaat rotten en uiteindelijk moet worden opgeblazen.
Regels kunnen helpen en hinderen. Bedenk je daarom altijd; moeten we hier een protocol of een afspraak voor maken of kunnen we hier ons gezonde verstand gebruiken.
Leiderschap gaat over durven handelen wanneer dat nodig is. Als je jouw invloed wilt vergroten, zeggenschap moet hebben over hun werk en resultaten of jouw leiderschap wilt tonen als het gaat om het vinden van oplossingen probeer dan zo min mogelijk protocollen te hebben.
Photo by Todd Cravens on Unsplash
.png)
